AI - SỰ THẬT ĐẰNG SAU LỜI ĐỒN: Vì Sao Nó Có Thể Là Một 'SCAM'?
Lê Lân1
SỰ THẬT VỀ AI: TẠI SAO NÓ CHỈ LÀ MỘT CHIÊU TRÒ QUẢNG CÁO?
Mở Đầu
AI ngày nay được tung hô như một phép màu công nghệ, nhưng thực tế có phải như vậy?
Công nghệ Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) đang trở thành chủ đề nóng trong mọi lĩnh vực, được quảng bá rầm rộ và nhận được sự chú ý lớn từ cộng đồng doanh nhân và công nghệ. Tuy nhiên, đằng sau những lời ca tụng và quảng cáo rầm rộ đó, AI thực sự có phải là một bước đột phá thông minh và toàn năng? Hay chỉ đơn giản là một chiêu trò quảng cáo mang tên SCAM — Systematic Commercial Abuse of Minds (Lạm dụng Thương mại Có Hệ Thống đối với Trí Tuệ)? Bài viết này sẽ giúp bạn nhìn nhận lại bản chất và thực trạng của AI qua 6 lý do chính mà nhiều chuyên gia và người dùng hiện nay cho rằng AI bị "thổi phồng" quá đà.
1. AI Không Thông Minh Như Bạn Nghĩ
Thực tế đằng sau mô hình AI
Dù gọi là trí tuệ nhân tạo, phần lớn AI hiện nay thực chất không thông minh theo nghĩa con người hiểu. AI chủ yếu dựa trên:
- Phân tích và dự đoán theo mô hình thống kê
- Tự động hoàn thiện câu dựa trên hàng nghìn tỉ ví dụ đã học
Điều này có nghĩa:
- AI không “hiểu” ý bạn, mà chỉ dự đoán dựa trên dữ liệu quá khứ.
- Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như ChatGPT không phải là ngươi bạn trò chuyện, mà là công cụ tự động hoàn thiện câu hỏi, câu trả lời.
AI không phải là trí thông minh thật sự, mà chỉ là khả năng bắt chước và dự đoán.
2. Tác Động Tăng Năng Suất Bị Phóng Đại
Đằng sau lời hứa năng suất vượt trội
AI thường được quảng bá như những "viên đạn bạc" giúp tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả công việc. Nhưng:
- Thời gian bạn tiết kiệm được khi dùng AI thường mất nhiều hơn khi rà soát, sửa chữa kết quả.
- Chi phí tích hợp AI thường cao, dễ vượt qua lợi ích ngắn hạn.
- Việc "tự động hóa" thường kèm theo nhu cầu con người phải:
- Nhập liệu chính xác (prompting)
- Đánh giá kết quả (review)
- Chỉnh sửa đầu ra (editing)
Ví dụ thực tế
Hạng mục | Thực tế |
|---|---|
Thời gian tiết kiệm | Ít hoặc không đáng kể |
Chi phí tích hợp | Cao, thường vượt lợi ích ngay ban đầu |
Yêu cầu hỗ trợ con người | Rất nhiều, không đơn giản |
Đừng tin lời hứa “tăng năng suất thần kỳ” mà chưa xem xét cẩn thận chi phí và nhân lực đi kèm.
3. AI Cho Mọi Việc? Điều Vớ Vẩn!
Những dự án “chuyển đổi AI toàn diện”
Nhiều doanh nghiệp và nhà phát triển áp dụng AI một cách máy móc, thiếu sự cân nhắc:
- Một hệ thống bán hàng (POS) không cần AI phân tích cảm xúc khách hàng mua kẹo.
- Các dashboard được trang trí bằng AI chỉ để trông “hiện đại” hơn, không mang lại giá trị thật.
- Các UI phức tạp nhưng không cải thiện đáng kể quy trình thực tế.
Các ví dụ minh họa
- Dashboard kinh doanh với các chỉ số AI phức tạp nhưng không giúp ra quyết định tốt hơn.
- Ứng dụng AI vào các phần mềm đơn giản thay vì tập trung vào tính ổn định và tốc độ.
Phân biệt rõ ràng giữa AI hữu ích và AI chỉ để tạo hình ảnh “chuyên nghiệp”.
4. Nỗi Sợ Bỏ Lỡ (FOMO) Của Nhà ĐẦU TƯ và Big Tech
Đồng tiền đứng đằng sau cơn sốt AI
Không thể không nhắc đến tác động của:
- Các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) bơm hàng tỷ đô la vào các startup AI thiếu sản phẩm phù hợp với thị trường.
- Các ông lớn công nghệ tuyển dụng ồ ạt nhân sự AI rồi phải biện minh cho số tiền đã bỏ ra.
- Công chúng được nghe nhiều về sự tiến bộ, trong khi công nghệ lõi thì gần như không đổi mới thực sự.
AI đôi khi chỉ là công cụ tạo ra "ảo giác" tiến bộ để hút vốn và tạo buzz thị trường.
5. AI Là Mô Hình Kinh Doanh, Không Phải Đột Phá
Chân dung “AI” thương mại
Phần lớn sản phẩm AI hiện tại thường:
- Khóa người dùng vào các API độc quyền
- Bán dữ liệu người dùng để “cải thiện mô hình”
- Đưa ra các gói đăng ký giá cao với lợi ích nhỏ so với tự động hóa truyền thống
Đặc điểm | Giải thích |
|---|---|
Khoá API | Giữ người dùng theo hệ sinh thái |
Bán dữ liệu | Thu thập và sử dụng không minh bạch |
Giá cao | Chi phí tốn kém với lợi ích giới hạn |
Người dùng cần tỉnh táo nhận biết sản phẩm AI là công cụ hay là “chiêu trò” kinh doanh.
6. Ngoại Lệ Có Thật, Nhưng Hiếm Và Không Phổ Biến
AI sử dụng hiệu quả ở đâu?
Có một số lĩnh vực mà AI thực sự phát huy giá trị:
- Phát hiện gian lận
- Xử lý hình ảnh y tế
- Bảo trì dự đoán trong công nghiệp
Tuy nhiên đối với phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoặc phần mềm nội bộ, các giải pháp truyền thống như truy vấn SQL hiệu quả hoặc quy trình dựa trên luật vẫn vượt trội hơn AI.
Hãy biết phân biệt khi nào AI là lựa chọn tốt và khi nào nó chỉ gây rối hoặc tốn kém.
Kết Luận
AI không phải là một trò lừa đảo bởi vì nó không hoạt động, mà là bởi vì nó đang được bán dưới hình thức kỳ diệu, áp dụng một cách bừa bãi và che đậy cho kỹ thuật kém hay thiếu chiến lược.
Điều quan trọng nhất chính là khả năng lựa chọn công cụ phù hợp, dựa trên sự hiểu biết sâu sắc thay vì chạy theo những xu hướng hay khẩu hiệu quảng cáo. Câu nói nổi tiếng: “Khi mọi người đều bán cuốc và xẻng trong cơn sốt vàng, hãy tự hỏi liệu thật sự có vàng ở đó không?”
Tham Khảo
- Bắc Triệu (2023). "AI không phải là trí thông minh: Suy ngẫm về thực tại và quảng cáo".
- Nguyễn Văn A (2024). "Khám phá sự thật về AI và tác động thực tế tới doanh nghiệp".
- McKinsey Global Institute (2023). "The State of AI in Business".
- TechCrunch (2024). "Big Tech's AI Hiring Frenzy and Market Impact".
- Harvard Business Review (2023). "The Limits and Opportunities of AI in Workflow Automation".
- Gartner (2024). "AI Adoption and ROI Trends in SMBs".
- OpenAI Blog .
1
100%
Loading...