Lập trình viên ơi, đừng 'mê muội' ChatGPT quá nhé!

Lê Lân

16/08/2025

ChatGPT Trong Lập Trình: Lợi Ích Và Những Lưu Ý Quan Trọng

Mở Đầu

Trong thời đại các trợ lý lập trình được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT ngày càng phổ biến, công việc của các lập trình viên đã được hỗ trợ một cách đáng kể.

ChatGPT mang đến sự tiện lợi tuyệt vời với khả năng tạo ra mã nguồn mẫu và giải quyết các vấn đề phức tạp chỉ trong vài giây, đồng thời hoạt động 24/7. Tuy nhiên, dù hữu ích đến đâu, việc dựa dẫm hoàn toàn vào ChatGPT khi lập trình cũng tồn tại những rủi ro và bất cập. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những lý do không nên dùng ChatGPT một cách mù quáng, cũng như cách sử dụng công cụ này một cách hiệu quả và có trách nhiệm trong công việc lập trình.

1. ChatGPT Có Thể Khiến Bạn Trở Nên Lười Biếng

1.1 Tác Động Của Việc Phụ Thuộc AI

Việc sử dụng ChatGPT để viết hàm, sửa lỗi hoặc giải thích các khái niệm có thể tạo nên cảm giác giả tạo về sự năng suất. Bạn không còn thực sự học cách lập trình mà chỉ đơn thuần học cách sao chép mã.

1.2 Hệ Quả Lâu Dài

Giảm khả năng tự suy nghĩ và phân tích vấn đề

Thiếu tập luyện trong việc đọc hiểu tài liệu kỹ thuật

Không xây dựng được mô hình tư duy lập trình vững chắc

Nếu bạn không thể giải thích ý nghĩa của đoạn mã mà không cần hỏi AI, bạn đang ngưng trệ trong quá trình phát triển kỹ năng thay vì tiến bộ.

2. ChatGPT Có Thể Sai Nhưng Lại Rất Tự Tin

2.1 Các Sai Lầm Phổ Biến

Mặc dù ChatGPT tạo ra các câu trả lời có vẻ hợp lý, nhưng trong những tình huống lập trình phức tạp hoặc chuyên sâu, nó rất dễ mắc phải những sai sót nghiêm trọng như:

Lỗi lệch chỉ số (off-by-one error)

Mã có lỗ hổng bảo mật

Sử dụng API sai cách

Các giải pháp không tối ưu về hiệu năng

2.2 Tính Tự Tin “Giả Tạo”

ChatGPT thường diễn đạt câu trả lời một cách đầy tự tin, khiến các lập trình viên dễ dàng chấp nhận mà không kiểm tra kỹ lại.

Là một lập trình viên chuyên nghiệp, bạn cần phải hiểu rõ, xác thực và chịu trách nhiệm về mã mà mình phát triển, không nên xem code AI sinh ra luôn đúng.

3. ChatGPT Không Thể Thay Thế Việc Đọc Tài Liệu

3.1 Vai Trò Của Tài Liệu Kỹ Thuật

Đọc và hiểu tài liệu là nền tảng quan trọng trong phát triển phần mềm chuyên nghiệp. Nó giúp bạn:

Đưa ra quyết định chính xác khi sử dụng framework hoặc API

Nắm được các phiên bản, hạn chế và các phương pháp thay thế

Hiểu rõ bối cảnh sử dụng

3.2 Hạn Chế Của ChatGPT Với Tài Liệu

Có thể tóm tắt hoặc ví dụ hóa nhưng thiếu bối cảnh và hiểu biết về phiên bản

Dễ dẫn đến việc tham khảo các phương pháp đã lỗi thời hoặc không phù hợp

Việc bỏ qua đọc tài liệu đồng nghĩa với việc đánh mất khả năng hiểu rõ công cụ bạn đang sử dụng — một mối nguy hiểm kéo dài.

4. Quá Phụ Thuộc Ảnh Hưởng Tiêu Cực Đến Kỹ Năng Giải Quyết Vấn Đề

4.1 Giá Trị Của Việc “Vật Lộn” Với Vấn Đề

Khả năng giải quyết vấn đề là điểm khác biệt tạo nên lập trình viên giỏi. Nếu bạn luôn tìm đến ChatGPT để xin lời giải trong tích tắc, bạn sẽ:

Bỏ qua quá trình đào sâu suy nghĩ

Mất đi cơ hội trau dồi kỹ năng tư duy logic và phân tích

4.2 Phát Triển Kỹ Năng Qua Thử Thách

“Sự vật lộn tạo nên sự thành thạo” — Việc dành nhiều giờ để sửa một lỗi sẽ giúp bạn học được nhiều hơn là chỉ nhận câu trả lời nhanh chóng từ AI.

5. ChatGPT Có Thể Làm Rò Rỉ Thông Tin Nhạy Cảm

5.1 Những Rủi Ro Về Bảo Mật

Việc dán code chứa thông tin riêng tư hoặc kiến trúc hệ thống vào công cụ AI không được bảo mật nghiêm ngặt có thể gây ra:

Vi phạm hợp đồng bảo mật (NDA)

Lộ lọt kiến trúc nội bộ hoặc dữ liệu nhạy cảm

5.2 Biện Pháp An Toàn

Không bao giờ sử dụng ChatGPT cho mã nguồn chứa thông tin mật hoặc quan trọng khi chưa có bảo đảm về bảo mật dữ liệu.

Ưu tiên dùng phiên bản AI doanh nghiệp (enterprise) với kiểm soát dữ liệu nghiêm ngặt.

6. ChatGPT Không Thể Thay Thế Tương Tác Và Hợp Tác Thực Tế

6.1 Tầm Quan Trọng Của Làm Việc Nhóm

Một lập trình viên xuất sắc không làm việc đơn độc mà luôn tương tác với người khác qua:

Pair programming

Thảo luận kiến trúc

Code reviews

6.2 Giới Hạn Của ChatGPT

Không hiểu được codebase riêng biệt của nhóm

Không biết quy ước, mục tiêu dài hạn của dự án

Không thể thay thế ý kiến và kinh nghiệm con người

Dùng ChatGPT để thay cho các cuộc thảo luận với đồng nghiệp có thể khiến bạn mất đi góc nhìn quý giá từ các chuyên gia và cộng sự.

So, Có Nên Dùng ChatGPT Khi Lập Trình Không?

7.1 Khuyến Khích Sử Dụng Một Cách Thông Minh

ChatGPT là một công cụ hỗ trợ tuyệt vời nếu bạn dùng đúng cách, ví dụ:

Tra cứu ý tưởng đôi khi (second opinion)

Khám phá cách giải quyết đa dạng

Gia tăng tốc độ học hỏi khi luôn kiểm tra độ chính xác

Viết mã mẫu, đoạn code chuẩn (boilerplates)

7.2 Điều Nên Tránh

Không dùng để thay thế cho tư duy cá nhân

Không dựa vào thay cho việc đọc tài liệu

Không dùng để né tránh các vấn đề khó

Không thay thế cho hợp tác và phản hồi thực tế từ đội nhóm

Kết Luận

ChatGPT là một công cụ lập trình mạnh mẽ và đầy tiềm năng. Tuy nhiên, năng lực quan trọng nhất của một lập trình viên không phải là tốc độ có câu trả lời, mà là khả năng hiểu sâu vấn đề, tư duy logic và xây dựng các giải pháp bền vững. Hãy sử dụng ChatGPT một cách khôn ngoan để hỗ trợ chứ không phải phụ thuộc, tránh rơi vào tình trạng "lập trình viên không thể code nếu thiếu AI".

Tham Khảo

Microsoft Developer Blog, “Best Practices When Using AI Coding Assistants” (March 10, 2024)

OpenAI Documentation, “How to Use ChatGPT Responsibly” (February 20, 2024)

Stack Overflow Insights, “Impact of AI Tools on Developer Productivity” (January 15, 2024)

ACM Queue, “Ethics and Challenges in AI-assisted Software Development” (April 5, 2024)