MongoDB Transactions trong Node.js: Đừng Để Dữ Liệu Rơi Rụng!

Lê Lân

24/07/2025

MongoDB Transactions trong Node.js — Hướng Dẫn Toàn Diện cùng Mongoose

Mở Đầu

Bạn có nghĩ MongoDB không phù hợp cho những thao tác phức tạp, nhiều bước giống như giao dịch (transaction) trong SQL? Hãy suy nghĩ lại! Với replica sets và sharded clusters, MongoDB hỗ trợ các giao dịch tuân thủ ACID, giúp đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu trong các hệ thống đa tác vụ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá cách sử dụng giao dịch MongoDB trong một backend Node.js thực tế, sử dụng thư viện phổ biến Mongoose. Bạn sẽ hiểu khi nào cần dùng transaction, cách thiết lập, và một ví dụ chuyển tiền giữa hai ví dụ đơn giản nhưng thực tế. Đồng thời, tôi sẽ chia sẻ những lưu ý về các lỗi thường gặp và cách xử lý khi giao dịch gặp sự cố.

Khi Nào Cần Dùng Transactions?

Multi-Document Atomicity Là Gì?

MongoDB đảm bảo tính phi nguyên tử (atomic) ngay trong phạm vi một document duy nhất — tức là mọi thay đổi trên một document sẽ được thực hiện cùng lúc hoặc không thực hiện gì cả.

Tuy nhiên, khi bạn cần thực hiện thao tác ảnh hưởng tới nhiều documents hoặc collections cùng lúc, như:

Trừ tiền ở user A và cộng tiền cho user B.

Cập nhật nhiều collections cùng một lúc, ví dụ orders và inventory.

Đảm bảo dữ liệu chỉ thay đổi khi toàn bộ thao tác thành công; nếu có lỗi, rollback toàn bộ thay đổi.

Khi đó, bạn cần đến transactions để đảm bảo toàn bộ các thao tác được thực thi như một khối, tránh trường hợp chỉ một phần thao tác thành công gây ra lỗi đồng bộ dữ liệu.

MongoDB chỉ hỗ trợ transaction trên đa document khi đang chạy trên replica set hoặc sharded cluster. Nếu bạn chạy trên standalone server, giao dịch sẽ không hoạt động.

Thiết Lập Môi Trường với Mongoose

1. Cài đặt Mongoose

Bạn cần sẵn sàng môi trường Node.js đã cài đặt npm. Chạy lệnh sau để cài mongoose:

npm install mongoose

2. Kết nối tới MongoDB với Replica Set

Ví dụ kết nối:

mongoose.connect("mongodb://localhost:27017/your-db?replicaSet=rs0", {
  useNewUrlParser: true,
  useUnifiedTopology: true,
});

Lưu ý: Phải kết nối tới MongoDB có bật replica set, ví dụ tên replica set là rs0 . Đây là điều kiện cơ bản để transaction hoạt động.

Ví Dụ Thực Tế: Chuyển Tiền Giữa Hai Tài Khoản

User Schema

const mongoose = require('mongoose');
const { Schema, model } = mongoose;

const userSchema = new Schema({
  name: String,
  balance: Number,
});

const User = model('User', userSchema);

Logic Transaction: Hàm transferMoney

Để cập nhật thông tin tài khoản gửi và nhận trong một giao dịch đồng bộ, bạn làm như sau:

const transferMoney = async (senderId, receiverId, amount) => {
  const session = await mongoose.startSession();
  session.startTransaction();

  try {
    const sender = await User.findById(senderId).session(session);
    const receiver = await User.findById(receiverId).session(session);

    if (!sender || !receiver) throw new Error("User not found");
    if (sender.balance < amount) throw new Error("Insufficient balance");

    sender.balance -= amount;
    receiver.balance += amount;

    await sender.save({ session });
    await receiver.save({ session });

    await session.commitTransaction();
    console.log("✅ Transaction committed");
  } catch (err) {
    await session.abortTransaction();
    console.log("❌ Transaction aborted:", err.message);
  } finally {
    session.endSession();
  }
};

Giải Thích:

startSession(): tạo 1 phiên làm việc (session) cho transaction.

startTransaction(): bắt đầu giao dịch.

Trong toàn bộ thao tác thao tác findById và save , bạn cần truyền { session } để đảm bảo chúng thuộc về cùng một transaction.

Khi mọi thứ ổn, commit giao dịch; nếu lỗi xảy ra, abort để rollback.

Kết thúc session sau khi hoàn thành.

Thử Nghiệm Chức Năng

Ví dụ chạy thử:

(async () => {
  await mongoose.connect("mongodb://localhost:27017/your-db?replicaSet=rs0");

  const alice = await User.create({ name: "Alice", balance: 100 });
  const bob = await User.create({ name: "Bob", balance: 50 });

  await transferMoney(alice._id, bob._id, 30);

  const updatedAlice = await User.findById(alice._id);
  const updatedBob = await User.findById(bob._id);

  console.log("Alice's balance:", updatedAlice.balance); // 70
  console.log("Bob's balance:", updatedBob.balance);     // 80
})();

Hint: Luôn chạy thử các transaction trong môi trường Replica Set để đảm bảo chúng hoạt động đúng.

Các Lỗi Thường Gặp Khi Dùng Transactions

Lỗi	Giải thích	Khắc phục
Không dùng Replica Set	MongoDB standalone không hỗ trợ transaction	Chuyển sang môi trường Replica Set
Quên truyền session	Không gán `{ session }` trong các thao tác truy vấn, lưu dữ liệu	Đảm bảo session được truyền đầy đủ
Giao dịch lâu, quá tải	Transaction chậm, gây giảm hiệu suất	Giữ transaction ngắn gọn, tránh thao tác nặng

Transactions trong MongoDB không phải là phương án lý tưởng cho workloads có throughput cực cao, hãy cân nhắc sử dụng nó cho những phần logic cần thiết.

Mẫu Retry Khi Giao Dịch Bị Lỗi Tạm Thời

Trong môi trường thực tế, transaction có thể bị thất bại do lỗi mạng hoặc lỗi tạm thời. Bạn nên:

Wrap toàn bộ giao dịch trong vòng lặp retry với exponential backoff.

Phân biệt lỗi TransientTransactionError hoặc UnknownTransactionCommitResult để tự động thử lại.

Đây là cách để nâng cao độ bền vững cho logic nghiệp vụ.

Tổng Kết (TL;DR)

Dùng transaction khi bạn cần đảm bảo tính nhất quán trong thao tác trên nhiều document/collections.

Luôn bọc code trong session.startTransaction() , commit hoặc abort transaction phù hợp.

Giữ transaction ngắn và đơn giản.

Sử dụng retry pattern khi cần tăng độ ổn định.

MongoDB transactions yêu cầu môi trường Replica Set hoặc Sharded Cluster để hoạt động.

Sử dụng đúng transactions có thể giúp phòng tránh lỗi dữ liệu nghiêm trọng trong backend Node.js của bạn, nâng cao chất lượng hệ thống.

Tham Khảo

MongoDB Transactions — Official Documentation

Mongoose Transactions Guide

Sharma, Arnav (2024). "MongoDB Transactions in Node.js — The Complete Guide with Mongoose". Dev.to. June 1, 2024

Best Practices for Retryable Writes and Transactions

Introduction to Replica Sets in MongoDB

Bạn có thể tham khảo thêm các bài viết bổ trợ về Redis và xử lý concurrency trong Node.js tại các liên kết sau:

Redis Beyond SET and GET

How Node.js Handles Concurrent Requests

Nếu bạn cần phiên bản ngắn gọn hoặc infographic cho LinkedIn, hãy để lại lời nhắn — tôi sẵn lòng hỗ trợ!