Web3 đang xây dựng một tương lai AI phi tập trung: Liệu có là đối thủ đáng gờm của Big Tech?

Lê Lân

18/08/2025

Cuộc Đua Trí Tuệ Nhân Tạo: Big Tech và Sự Trỗi Dậy Của Web3

Mở Đầu

Trong bối cảnh công nghệ toàn cầu đang phát triển với tốc độ chóng mặt, cuộc đua về trí tuệ nhân tạo (AI) giữa các "ông lớn" công nghệ truyền thống và các nhóm phát triển Web3 đang tạo nên những bước ngoặt mới đầy kịch tính.

Năm 2024 chứng kiến Amazon, Google, Meta và Microsoft chi khoảng 180 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng và trung tâm dữ liệu liên quan đến AI. Con số này dự kiến vượt 320 tỷ USD vào cuối năm 2025, cho thấy sự đầu tư khổng lồ của Big Tech nhằm thống trị lĩnh vực AI. Tuy nhiên, bên cạnh những ông lớn này, các dự án Web3 không đứng ngoài cuộc, họ phát triển những cách tiếp cận mới: phân cấp, minh bạch và chuyên biệt hóa cao trong phát triển AI.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách mà Web3 đang tái định nghĩa AI, những thách thức mà họ gặp phải, và tiềm năng thay đổi cuộc chơi trong tương lai.

Thách Thức Về Cơ Sở Hạ Tầng: Chi Phí, Độ Phức Tạp Và Quy Mô

Yêu Cầu Của AI

Xây dựng các hệ thống AI không chỉ đòi hỏi ngân sách lớn mà còn cần một kiến trúc phức tạp tích hợp nhiều thành phần: lớp dữ liệu, nguồn lực tính toán, GPU và các tác nhân có thể tương tác thông minh.

Các điểm khó khăn chính bao gồm:

Thời gian ra thị trường và khả năng mở rộng: Phần lớn dịch vụ AI truyền thống gặp khó khăn trong việc mở rộng hiệu quả và mất nhiều thời gian để triển khai.

Chi phí vận hành: Theo Dan Wang (CEO Aethir), nhiều dự án AI nhiều tiềm năng phải ngừng phát triển do chi phí vận hành không bền vững và mô hình kiếm tiền chưa rõ ràng.

Ưu Thế Của Big Tech

Big Tech có nguồn lực tài chính mạnh, khả năng tối ưu hóa theo quy mô và kiểm soát sâu hệ sinh thái người dùng. Đây là những lợi thế giúp họ giữ vững vị thế thống trị.

“Đối thủ chính của chúng tôi không chỉ là các startup AI khác mà là các nhà cung cấp đám mây truyền thống với cơ sở hạ tầng khổng lồ và thị phần áp đảo,” Clara Tsao – Đồng sáng lập Filecoin Foundation chia sẻ.

Tiềm Năng Của Mạng Lưới Cơ Sở Hạ Tầng Phi Tập Trung (DePIN)

Ngành mạng lưới hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN) đang bùng nổ với giá trị vốn hóa vượt 40 tỷ USD, và theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, con số này có thể vươn tới 3,5 nghìn tỷ USD vào năm 2028, mở ra cơ hội cho Web3 phát triển hạ tầng AI theo hướng phân tán.

Niềm Tin Và Tính Toàn Vẹn Dữ Liệu

Vấn Đề Về Dữ Liệu Trong AI

Không chỉ chi phí, dữ liệu chất lượng cũng là thách thức then chốt:

Khả năng xác minh dữ liệu: Các dịch vụ đám mây truyền thống thường không minh bạch về nguồn gốc và tính toàn vẹn của dữ liệu.

Nguyên tắc GIGO (Garbage In, Garbage Out): Dữ liệu rác hoặc không được xác thực sẽ dẫn đến kết quả sai lệch, đặc biệt nguy hiểm với các ứng dụng AI quy mô lớn.

Giải Pháp Web3 Với Blockchain

Công nghệ blockchain trong Web3 áp dụng các bằng chứng mật mã (cryptographic proofs) và lưu trữ minh bạch nhằm cung cấp:

Lưu trữ phi tập trung

Xác minh nguồn gốc dữ liệu (proof-of-origin)

Dấu vết kiểm toán bất biến (immutable audit trails)

“Xác minh dữ liệu không còn là tùy chọn. Trong thời đại của deepfake và nội dung tổng hợp, việc biết dữ liệu đến từ đâu là điều thiết yếu,” Brandon Slake – Trưởng bộ phận Hợp tác giao thức Messari nhấn mạnh.

Tập Trung Vào Chuyên Môn Hóa Thay Vì Mô Hình Tổng Quát

Lợi Thế Của Chuyên Môn Hóa

Thay vì xây dựng các mô hình AI tổng quát như Big Tech, cộng đồng Web3 ưu tiên phát triển các AI đặc thù, phục vụ những lĩnh vực riêng biệt với hiệu năng sắc nét hơn.

Ví dụ:

Messari Copilot: Công cụ chuyên biệt phân tích dữ liệu tiền mã hóa.

Đại lý giao dịch DeFi: Tự động thực thi giao dịch trong thị trường phi tập trung, giảm thiểu sự can thiệp thủ công.

“Mô hình AI tổng quát giống như bác sĩ đa khoa còn các tác nhân AI chuyên môn là chuyên gia trong lĩnh vực riêng như tài chính hay crypto, mang lại độ chính xác và hiệu quả vượt trội,” Brandon Slake giải thích.

So Sánh Ứng Dụng

Loại Mô Hình	Mục Đích	Ưu Điểm
AI tổng quát	Phục vụ nhiều lĩnh vực chung	Linh hoạt, phổ biến
AI chuyên biệt	Tập trung vào ngành, lĩnh vực	Chính xác, tối ưu, hiệu quả cao

Sự Phát Triển Của AI Trên Nền Tảng Web3

Tiềm Năng Và Thống Kê

Theo VanEck, đến năm 2025 sẽ có hơn một triệu tác nhân AI dựa trên blockchain được triển khai, phần lớn trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi).

Theo Clara Tsao:

“DeFi là nơi AI được áp dụng mạnh mẽ nhất bởi tính tự động hóa rất cần thiết.”

Tầm Quan Trọng Của Lưu Trữ Dữ Liệu

AI dù ở dạng tập trung hay phân tán đều phụ thuộc vào chất lượng và khả năng truy xuất dữ liệu lâu dài.

“Dữ liệu là nền tảng cốt lõi. Không có lưu trữ dữ liệu đáng tin cậy, những mô hình AI tốt nhất cũng sẽ thất bại khi áp dụng thực tế,” Clara Tsao kết luận.

Kết Luận: Web3 Có Thể Thay Đổi Cán Cân Quyền Lực AI?

Bối cảnh AI hiện nay vẫn còn rất sớm và nhiều biến động. Trong khi Big Tech xây dựng những đế chế hạ tầng khép kín quy mô lớn, Web3 tạo ra một hệ sinh thái phân quyền, kiểm toán được và tập trung vào các ứng dụng chuyên biệt.

Chiến lược đúng thời điểm, sự tập trung và khả năng thích nghi là những yếu tố có thể giúp Web3 vượt qua giới hạn để tạo nên những bước ngoặt, kể cả khi đối thủ là các gã khổng lồ công nghệ vốn dĩ có lợi thế áp đảo. Thay vì cạnh tranh trực tiếp, Web3 chỉ cần khai thác các lợi thế đặc thù để xây dựng và chiếm lĩnh các phân khúc thị trường quan trọng.

Tham Khảo

Dell’Oro Group. (2024). "AI Infrastructure Investment Forecast"

World Economic Forum. (2023). "The Future of Decentralized Physical Infrastructure Networks"

EthCC Agents Day Interviews, 2024

VanEck Research. (2024). "Blockchain-Based AI Agents and Their Market Potential"

Filecoin Foundation Official Publications, 2024

Messari Reports on AI & Web3 Integration, 2024